Film ‘J’aime la vie’, de dood als bindmiddel

Weten dat je gaat sterven, kan je heel hard doen verlangen naar verbinding. Het overkomt Mira in de film J’aime la vie, wanneer ze te horen krijgt dat ze kanker heeft. En het overkwam regisseur Mathias Sercu toen zijn broer Sam slecht nieuws kreeg.

Je noemt de film zelf een ode aan het leven en zorgen voor elkaar.

Mathias Sercu: De film gaat inderdaad veel meer over verbinding dan over kanker. Het is vaak zo dat wanneer er zo’n dramatische gebeurtenis op je kop valt, dat dat iets in gang zet. Het is heel erg wat er gebeurt, maar tegelijkertijd beleef je ook mooie intense momenten. Alsof je die erbij cadeau krijgt.

Meestal hebben we het over families die uit elkaar vallen na een overlijden. Hebben we het niet vaak genoeg over die mooie aspecten?

Ik snap heel goed dat families uit elkaar kunnen vallen wanneer iemand sterft. Maar als ik kijk naar mijn eigen leven, dan ervaar ik het anders. Voor mij is er een leven voor en na 2012, het jaar waarin mijn broer Sam de diagnose ‘terminale kanker’ kreeg. Hij was toen nog geen 45. Dat was een bom die in onze familie viel. Een jaar later stierf mijn moeder, heel plots door een fietsongeval. Die twee zaken waren heel ingrijpend. Het dwong mij om te kijken: het kan ook zomaar plots gedaan zijn. Wat is beter voor de achterblijvers? De plotse dood van mijn moeder of de aangekondigde dood van mijn broer? Want het is eigenlijk ook wel schoon dat ik er met hem nog over kan praten.

Ik kom uit een nest waar veel gepraat wordt over die dingen. Ik merk dat mijn moeder, tien jaar na haar dood, nog heel aanwezig is in onze gesprekken. Veel mensen klappen toe, ze hebben het er liever niet over. Ik voel toch aan dat het deugd doet om het te hebben over de zaken die je bang maken. Soms is het een kwestie van die angst een klein beetje te doorprikken om te beseffen dat het helpt om te praten.

Je bent aan de film beginnen schrijven nog voor de diagnose van je zoon Tore, die ook terminale kanker heeft, is gevallen.

Wat nu gebeurt met mijn zoon, had niemand kunnen weten, ook niet toen ik met het scenario bezig was. De band die wij nu hebben is zo intens, dat je je de vraag kan stellen of die er anders was geweest. Hij heeft de leeftijd om net afstand te nemen van zijn ouders. Dat is de natuurlijke gang van zaken. Door zijn ziekte, kwam hij als jonge twintiger weer thuis wonen. Het is hyper intens, maar het levert ook een onwaarschijnlijk rijke relatie op, die er anders niet was geweest.

J’aime la vie gaat ook over familie. Mira is omringd met fantastische vrienden en collega’s, toch wil ze het contact herstellen met haar gebroken familie.

Bloed kruipt waar het niet gaan kan. Ik denk dat dat klopt. Ik denk dat je dat tenminste wil onderzoeken. Ik heb het gemerkt bij mijn vrouw. Zij had 17 jaar lang haar vader niet meer gezien. Toch moest ze hem op een bepaald moment terug opzoeken, om zelf haar verhaal te kunnen maken.

Wat Mira in de film doet is heel irrationeel, door de diagnose die ze gekregen heeft. Het is amper uit te leggen, maar ik voel intuïtief aan dat het klopt.

Je maakt van een triest gegeven, geen trieste film. Die lichtheid is belangrijk voor jou.

Héél belangrijk. Ik geloof dat je meer bereikt door moeilijke thema’s te tonen als onderdeel van het leven. Het verhaal van de jongen die een meisje wil worden, bijvoorbeeld, is niet het hoofdthema van de film. Totaal niet. Maar door te tonen dat het gewoon onderdeel is van het leven, is het misschien makkelijker om het erover te hebben. Hetzelfde met onderwerpen als de dood, ziekte, verlies, rouw. Als je zegt dat je het daarover gaat hebben, loopt de helft van de zaal weg. (lacht)

Ik denk dat je een soort lichtheid en humor nodig hebt waardoor het beter binnenkomt. Het leven geeft kloppen, maar het is ook wel grappig. Zelfs toen mijn zoon op intensieve lag, was er humor. Van hem, hé! Ik dacht: ‘hoe kan hij hier grapjes over maken?’, maar ook: ‘gelukkig dat zijn humor er nog is’. Het neemt niet weg dat de situatie wel is was ze is.

Je hebt de film nog kunnen laten zien aan Sam en Tore.

Dat had ik nooit kunnen dromen. Een jaar geleden dacht ik: Sam zal het nog meemaken, maar Tore gaat het niet halen. Maar voorlopig gaat het goed. Ze moeten beiden wekelijks of tweewekelijks een behandeling krijgen, maar die première was alvast een champagnemoment.