Tweesprong Hongkong

Hongkong is een fascinerende bestemming, waar futurisme en traditie met elkaar verweven zijn. Een stukje China dat uit de toon valt, een metropool met een touch of Britain.

In Hongkong moet je miljonair zijn om een moderne, comfortabele flat te kunnen betalen, maar een cruise in een van de mooiste baaien ter wereld kost nauwelijks 25 eurocent. Ik stap aan boord van de Morning Star, een van de oude ferry’s met houten traveeën die dagelijks de overtocht tussen Kowloon en het eiland Hongkong maken. Het laat me toe de skyline te bewonderen en van het prachtige uitzicht op de wolkenkrabbers en de bergen te genieten. Een goeie tien minuten later bereikt de boot de elegante pier in edwardiaanse stijl.

Het meertouw wordt nog altijd met een boothaak binnengehaald, een traditie die al bestaat sinds 1888, het jaar waarin de Star Ferry Company werd opgericht. Samen met duizenden pendelaars begeef ik me in de tunnels, op de loopbruggen en in de wirwar van doorgangen die de oever met de zee van gebouwen verbindt. Kantoren wisselen af met woonunits en shoppingcentra. Nergens ter wereld vind je zoveel luxeboetieks op zo’n kleine oppervlakte. In de brede straten in het centrum kan ik niet aan de verleiding weerstaan om in een van de trammetjes te stappen die hier Ding Ding worden genoemd. Het zal je wellicht niet verwonderen dat deze dubbeldektrams een uitvinding van de Britten zijn. In kaarsrechte lijn baant de tram zich een weg tussen de duizelingwekkende gebouwen. We gaan vooraan op het bovendek zitten, waar het hart van de stad zich langzaam en chaotisch aan ons gezichtsveld ontvouwt.

Chinese traditie

Als ik de brede straten naar het centrum van het eiland achter me laat, verandert het reliëf en gaan de straten over in hellende steegjes en zelfs trappen. Overal kwam een flinke dosis vindingrijkheid aan te pas, vooral bij de bouw van de grootste roltrap ter wereld: een twee kilometer lange constructie die je toelaat de bergachtige uitlopers van de wijk Soho te beklimmen. Erg praktisch voor bedienden in maatpak die zich tijdens de warme en vochtige zomer naar kantoor begeven. De roltrap gunt je ook een blik op uit het leven gegrepen taferelen in de gebouwen rondom: hier een kapsalon, op de hoek een restaurant, wat hogerop een strijkatelier en verderop een drukker die met zijn machine in de weer is. In Hongkong maakt de handel deel uit van het DNA van de stad, maar de concurrentie is moordend en nieuwe zaken is vaak geen lang leven beschoren.

De winkels van Sheung Wan, daarentegen, zijn niet uit het stadsbeeld weg te denken. Traditionele geneeskunde, thee, wierook, shops met Mao-jasjes en qipao’s (traditionele Chinese jurken)... In deze wijk die aan Soho grenst vind je alles wat aan de Chinese traditie gelinkt is. Zoals de papieren offergaven voor de doden, die verbrand worden om de ziel van de overledene gerust te stellen. Je hebt ze in de vorm van iPads, luxehorloges, dimsums... Er is oneindig veel keuze. Voorouders en goden worden vol toewijding aanbeden in de wierookdampen van de taoïstische tempel van Man Mo, een van de oudste gebedsplaatsen van Hongkong. Hij is gewijd aan de goden van de literatuur en de oorlog. Er heerst een bijzondere sfeer: aan het plafond hangen enorme wierookspiralen die op vreemde paddenstoelen lijken. De grootste branden tot een maand lang, vertelt de tempelbewaker me. Ik mag een geluksstokje of chim nemen uit een doos rechts van het altaar, maar krijg kop noch staart aan de uitleg van de bewaker over het nummer dat ik heb getrokken.

Enkele straten verderop, op Happy Valley, heerst een totaal andere sfeer. De renbaan is niet weg te denken uit het leven in Hongkong. Het is woensdag, de dag van de paardenrennen, maar die vinden pas ’s avonds plaats. In een uitgelaten kermissfeer, tussen de drank- en eetkraampjes, sluiten gokkers van alle rang en stand – loontrekkenden, expats, gepensioneerden – weddenschappen af die starten vanaf 10 dollar. Deze renbaan is een bezoek meer dan waard, al was het maar voor zijn surrealistische, felverlichte ligging tussen de wolkenkrabbers.

In 1868 en 1898 stond China nieuwe gebieden aan Engeland af, ditmaal op het vasteland, tegenover het eiland Hongkong. Kowloon ontwikkelt zich vanaf dan razendsnel en wordt een van de dichtstbevolkte gebieden van onze planeet. Om daar een idee van te krijgen, moet je via Nathan Road de Chungking Mansions (CKM) binnenlopen: in vijf gebouwen van 17 dicht op elkaar gestapelde verdiepingen tref je een bont allegaartje van activiteiten aan: Indiase eettentjes, wisselkantoren, winkeltjes met snuisterijen, maar ook guesthouses en hotelletjes voor rugzaktoeristen, gebedsplaatsen... om nog te zwijgen over de duizenden bewoners! Gelukkig is er Kowloon Park, een oase van groen vol standbeelden, vijvers en hoekjes waar bewoners samenkomen om tai chi of kungfu te beoefenen. Vanuit het park brengt een lange loopbrugje over de brede straten en autowegen heen naar de ferryhaven.

Overbevolkt

Mong Kok is de dichtstbevolkte wijk op aarde. Hier wonen meer dan 130.000 mensen per vierkante kilometer. Deze neonwereld komt ’s avonds nog meer tot leven, wanneer de marktkramers hun kraampjes opstellen. “De huurprijzen liggen hier lager. daarom is het een lawaaierige en overbevolkte wijk”, vertelt de boekhouder met wie ik bij de uitgang van de metro een praatje maak. “Want hoewel de economie vertraagt, swingen de prijzen van woningen in Hongkong de pan uit.” Maar wat hem het meest verontrust, is de niet te stoppen bevolkingstoename. Een fenomeen dat nog wordt versterkt door de onafgebroken stroom Chinezen vanop het vasteland. Bovendien zijn veel woningen veel te klein en in slechte staat. Het is zelfs zo erg, dat de mensen liever zo veel mogelijk tijd op straat doorbrengen, waar ze dan een hapje eten en langs de winkels slenteren.

De gebouwen schieten dan wel als paddenstoelen uit de grond, toch wordt alles wat in Hongkong wordt gebouwd – van de overbevolkte gebouwen in Mong Kok tot de kantoren in het bankendistrict en de autowegen -ontworpen en ontwikkeld volgens de principes van feng shui. Hong-kongers zijn trouwens erg bijgelovig. Lokale hotels hebben bijvoorbeeld geen dertiende verdieping. En ook geen veertiende, want de uitspraak van dat cijfer lijkt op het Kantonese woord voor dood. Je zal het cijfer ook nooit aantreffen op een nummerplaat of in een telefoonnummer. Want ook dat is Hongkong: een voortdurende evenwichtsoefening tussen ultramoderne ontwikkelingen en eeuwenoude tradities.