Winkelen doorheen de tijd: van de melkboer tot HelloFresh

“Kassa Kassa!” Nog een dag met superkortingen? Nee, het is de nieuwste expo in het Industriemuseum Gent. Ze neemt je mee op tijdreis doorheen onze manier van winkelen van 1850 tot vandaag.

Boodschappen doen in de supermarkt, met een muisklik schoenen bestellen...: het zijn evidente dingen waar we niet meer bij stil staan. Toch heeft onze manier van winkelen de afgelopen 150 jaar een enorme evolutie ondergaan.

Massaconsumptie

De boodschappentas van een gemiddeld huishouden zag er honderd jaar geleden helemaal anders uit. Consumeren bestond uit het verorberen van de dagelijkse maaltijd. Kleding moest een half leven meegaan. Luxeproducten zoals een televisie komen pas vanaf 1950 in de westerse huiskamer. De jaren ’50 en ’60 betekenen de grote explosie van de consumptiemaatschappij. Massaconsumptie wordt de norm, shoppen een favoriete vrijetijdsbesteding. Belangrijk daarbij was het dalen van de voedselprijzen, waardoor gezinnen meer geld konden besteden aan andere zaken: meubels, comfort, kleding.

Deze evolutie is goed te volgen via “huishoudboekjes” die meestal door de vrouw des huizes werden bijgehouden. Enkele van die boekjes kan je zien in het museum. Een andere nieuwigheid in die tijd was de intrede van de supermarkten. Een televisiereportage uit 1957 toont hoe mensen hun ogen uitkijken in de allereerste supermarkt van België: een Delhaize aan het Flageyplein in Elsene. Rondwandelen tussen de winkelrekken, alle spullen op een loopband plaatsen: het was een compleet nieuwe ervaring! Het Industriemuseum kon trouwens een winkelkarretje uit die eerste supermarkt opsnorren en tentoonstellen.

Ik koop dus ik ben

We krijgen ook inkijk in de machinerie die bij consumptie komt kijken. Hoe geraken spullen van de fabriek tot in het winkelrek? Hoe worden consumenten verleid? De wand met prachtige reclameborden doorheen de tijd illustreren hoe ook onze ouders of grootouders aangespoord werden te kopen. Glamoureuze reclamespots tonen beter dan wat ook dat kopen en consumeren na de oorlog niet enkel noodzaak zijn, maar een manier om te tonen wie we zijn. Je bent wat je koopt...

In de jaren ’60 was het aanschaffen van een auto zowat het summum. Foto’s van hele families die bij de nieuwe wagen poseren, tonen hoe trots mensen wel waren zat ze zich een vierwieler konden permitteren. Een Milletvest hangt er wat verweesd bij. Nu heeft vast niemand er nog een, maar in de jaren ’80 pakten jongeren er graag mee uit als ultiem statussymbool.

Alles komt terug

Hoe sterk onze manier van winkelen ook is geëvolueerd, misschien zijn sommige dingen niet zo nieuw als we wel denken. Nee, HelloFresh doe niets nieuws met het leveren van verse voeding aan huis. Wie herinnert zich nog de melkboer die zijn ronde deed? De bakker met de bakkersfiets? En dat het nut van de bakfiets ook enkele generaties terug al duidelijk was, blijkt uit enkele mooie tentoongestelde exemplaren uit de vorige eeuw.

Ook de intussen totaal overbodig geworden Winkler Prinsencyclopedie werd doorgaans aan de deur verkocht, net als Tupperware-potjes en stofzuigers. Of wie kent er nog de 3suissescatalogus?

Kruidenier uit de sixties

Blikvanger van de tentoonstelling is een volledig nagebouwd kruidenierswinkeltje uit de jaren ’60. Wie een beetje nostalgisch is zal de emaillen reclameborden, bokalen vol snoepgoed, conserven, sunlightzeep en saromapudding geweldig vinden. Net als de oude, typische weegschaal op de toonbank.

Maar deze tentoonstelling is niet alleen nostalgisch, besluit Ann Van Nieuwenhuyse, directeur van het Industriemuseum. “Ze nodigt vooral uit tot reflectie over de massaconsumptie en wegwerpcultuur die deze eeuw typeren.” De expo opent trouwens niet toevallig op Black Friday.