Waarom praten we niet over menopauzeklachten op het werk?

Birgitte Nyborg, de Deense premier in de successerie Borgen, was wellicht de eerste powervrouw die op televisie inkijk gaf in hoe opvliegers en stemmingswisselingen haar parten speelden bij haar job. Vandaag ervaart ruim de helft van de vrouwen met menopauzeklachten hiervan hinder op het werk, maar blijkt het vaak nog een groot taboe om dit aan te kaarten bij de werkgever.

Nieuw onderzoek van de Universiteit Gent en HR-dienstverlener Securex bij ruim 2400 vrouwelijke werknemers peilde naar hoe vrouwen hun menopauze beleven. Bijna 1 op de 3 ondervraagde vrouwen bevond zich tijdens die bevraging in de menopauze en zo’n 87 % daarvan kampte nu of in het verleden met menopauzeklachten zoals opvliegers, nachtelijk zweten, slapeloosheid of stemmingsschommelingen. Net als bij eerder Nederlands onderzoek blijken ook hier meer dan 1 op de 2 vrouwen met dergelijke symptomen daarvan last te ondervinden bij het uitvoeren van hun job. Deze vrouwen hebben na een werkdag ook een hogere herstelbehoefte, wat inhoudt dat ze meer tijd nodig hebben om fysiek en mentaal te recupereren en ze lopen meer risico op burn-out. Nog opmerkelijker: amper 8 (!) % daarvan weet dat de menopauze wel bespreekbaar is op het werk terwijl een kwart zeker weet dat ze hiermee niet moeten aankloppen bij hun oversten. Ongeveer 7 op de 10 vrouwen heeft zelfs geen idee of de menopauze een bespreekbaar onderwerp is bij de baas.

Schaamte en kwetsbaarheid

“Nochtans kan erover kunnen praten met zowel je werkgever als collega’s of je team al heel veel betekenen voor je welzijn op het werk”, weet psycholoog Sofie Lameire, expert psychosociaal welzijn op het werk bij Securex. “Veel (internationaal) onderzoek is tot nu toe nog niet verricht naar de impact van deze belangrijke levensfase op de werkvloer. Dat is opvallend als je weet dat 4 op de 10 vrouwelijke werknemers in ons land vandaag 45 jaar of ouder zijn. Zij vallen dus in die groep die doorheen de (peri)menopauze gaat. Vaak is de fase net voor de menopauze nog de lastigste omdat de vrouwelijke hormonen dan op de meest grillige manier kunnen schommelen.”

De redenen waarom veel vrouwen vandaag hun klachten verzwijgen zijn uiteenlopend. “Zo speelt zeker schaamte en angst voor stigmatisering een rol maar ook een gebrek aan informatie verhoogt de drempel om erover te praten. Zowel bij vrouwen zelf als bij werkgevers en collega’s heerst er nog veel onwetendheid over welke mogelijke klachten zoal gepaard kunnen gaan met die overgang. Opvliegers kent quasi iedereen maar ook vermoeidheid, angsten, depressieve gevoelens of emotioneler reageren kunnen voorkomen. Bovendien versterkt stress menopauzeklachten omdat het lichaam tijdelijk minder goed hiermee kan omgaan door het verlies van oestrogeen. Sommige vrouwen vinden het ook lastig om zoiets kwetsbaar aan te kaarten bij een mannelijke leidinggevende of ze vrezen aan de kant te worden geschoven voor interessante opdrachten.”

Oplossingen

Met dit nieuwe onderzoek naar de impact van menopauzeklachten op het werk, hopen specialisten alvast de bewustwording te vergroten en oplossingen aan te reiken. “Die zijn er wel degelijk. Als een vrouw tijdens de menopauze goed medisch wordt begeleid, kunnen vrijwel alle symptomen behandeld worden en kan de levenskwaliteit op peil blijven, ook op de werkvloer”, stelt menopauze-expert prof. Herman Depypere (UGent). “Bovendien blijkt uit de studie dat vrouwen in de menopauze zonder gelinkte symptomen het beste scoren qua herstelbehoefte en burn-outscore. Met andere woorden: met de juiste aandacht en behandeling hoeft de menopauze geen negatieve impact te hebben op je job.”

Temperatuurregeling

Ook op die werkvloer zelf kan een verhoogde bespreekbaarheid de aanzet geven tot een meer menopauzevriendelijk beleid. “Concrete maatregelen die voor een verschil kunnen zorgen zijn onder meer het aanpassen van de temperatuurregeling (niet te warm!) toegang tot frisse licht maar ook in overleg met de werkgever zoeken naar een flexibele werkregeling of een tijdelijke aanpassing van het takenpakket. Daarnaast is er ook nood aan psycho-educatie om bij alle werknemers en werkgevers de kennis te vergroten over wat de menopauze inhoudt en kan teweegbrengen. Een initiatief hierrond bij het Universitair ziekenhuis van Amsterdam leverde alvast mooie resultaten op”, weet Sofie Lameire.

Humor

In ons land lopen er voorlopig nog geen projecten op de werkvloer om in te spelen op menopauzeklachten, laat staan dat er bij bedrijven of overheidsinstellingen sprake is van een bewust menopauzebeleid. Vrouwen die zelf over veel autonomie beschikken over het plannen van hun werk ervaren ook minder hinder dan wie pakweg shiftwerk verricht en op weinig flexibiliteit kan rekenen. “De klachten meer onder de aandacht brengen, is alvast een eerste stap richting meer bewustwording. Iedereen op de werkvloer heeft hierbij te winnen. Zo weten we uit de studie dat vrouwen die wel openlijk over hun menopauzeklachten kunnen praten op het werk vlotter recupereren en minder risico lopen op uitval door burn-out. Gewoon eerlijk kunnen zeggen: ‘Vandaag gaat het even wat minder met mij want ik heb niet geslapen of ik kamp met hevige opvliegers’, maakt voor vrouwen al een enorm verschil. Humor is hierbij ook een prima handlanger, maar dat vereist natuurlijk een begripvolle werkplek. Dat gevoel van psychologische veiligheid op de werkvloer – of het gaat om menopauzeklachten of andere (gezondheids)problemen – is een belangrijke indicator van mentaal welzijn.”

Kracht

Dat er aandacht moet zijn voor symptomen betekent niet dat de menopauze louter kommer en kwel is. Tegelijk putten heel wat vrouwen ook kracht en nieuwe inzichten uit de veranderingen tijdens deze levensfase. “Vrouwen zijn doorgaans zelfbewuster, meer begaan met wat ze zelf belangrijk vinden dan wat de omgeving verwacht, en kunnen daardoor in deze levensfase ook net meer het voortouw nemen, voorstellen doen en krachtiger uit de hoek komen”, besluit Lameire.